بیش از 17 سال از تصویب قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت ماهواره گذشت
ماهواره در مدار قانون
گروه حقوقی - بر اساس قانون مصوب 23/11/73 مجلس بکارگیری و نگهداری تجهیزات دریافت امواج ماهواره ای جرم محسوب می شود و با متخلفان برخورد قانونی می شود.اجرای این قانون، یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات حقوقی کشور بوده است.

در حال حاضر ضابطان قضایی در صورت مشاهده این جرم با آن برخورد می‌کنند با وجوداین، برخی نمایندگان در مجلس بر اصلاح وکارآمدتر کردن مقررات این حوزه تاکید دارند.

با گسترش وسایل ارتباط جمعی بشر قادر به دریافت اطلاعات بی‌شماری شد. انتقال داده‌های اطلاعاتی از آن سوی مرزها توسط رسانه‌ها نقش مهمی در آگاهی افراد نسبت به وقایع و موضوعات مختلف در سایر جوامع ایفا می‌کند. در کنار فواید اطلاع‌رسانی گسترده به شهروندان جهان از طریق رسانه‌های پیشرفته، مضاری هم در این زمینه به چشم می‌خورد. از جمله آنها غرب‌زدگی و اخلال در نظم جامعه مورد هدف با توسل مرتکبان به وسایل ارتباط جمعی است. یکی از رسانه‌های موجود که چند سالی است پا به عرصه ظهور گذاشته، تجهیزات ماهواره‌ای است. اغلب کشورها برای روزآمد کردن اخبار و اطلاعات خود از سایر کشورهای جهان از طریق تجهیزات ماهواره‌ای اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند. چند صباحی است که افراد خاصی با سوء‌استفاده از این موقعیت به فکر القای فرهنگ غربی و اختلال در نظام اجتماعی افتاده‌اند. بنابراین جامعه به طرق گوناگون خواهان جلوگیری از وقوع خسارات بعدی ناشی از استفاده شخصی از تجهیزات ماهواره‌ای است.

موضع قانون در قبال تجهیزات ماهواره‌ای
ورود تجهیزات ماهواره‌ای به کشور و افزایش استفاده از آن توسط شهروندان در دهه هفتاد باعث شد تا در اواخر سال 1373 قانونی با عنوان قانون ممنوعيت به كارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره به تصویب قانون‌گذار برسد. این قانون به جرم‌انگاری فعالیت‌های غیرمجاز در زمینه تجهیزات ماهواره‌ای پرداخته است. با نگاهی به مجموعه ی مواد این قانون به طور کلی می‌توان هشت دسته از اعمال مجرمانه را در این زمینه برشمرد. از یک‌سو واردكنندگان، توليدكنندگان، توزيع‌كنندگان و استفاده‌كنندگان تجهیزات ماهواره‌ای طبق این قانون مجرم شناخته می‌شوند. از سوی دیگر برای حمل و نگه داري‌کننده این تجهیزات و نیز کسانی که مبادرت به نصب و تعمير این وسایل می‌کنند، مجازات تعیین شده است.
استفاده‌کنندگان وسایل ماهواره‌ای
اصولا حریم خصوصی افراد در جامعه واجد ارزش است. به این ترتیب متصدیان امر تصویب قوانین کمتر به این حوزه ورود پیدا می‌کنند. معمولا زمانی که جامعه از وجود پديده‌ای احساس خطر شدید کند، خود را ناچار از ورود به حوزه شخصی و خصوصی افراد می‌داند. در این زمینه شاهد حساسیت قانون‌گذار و جرم‌انگاری استفاده‌کنندگان شخصی از تجهیزات ماهواره‌ای هستیم. کیفر استفاده‌کنندگان از تجهیزات ماهواره‌ای همانند کیفر وارد‌کنندگان فوق بوده، با این تفاوت که میزان حداکثر جزای نقدی کاربران کمتر خواهد بود. به منظور مقابله هر چه سریع‌تر با کاربران تجهیزات ماهواره‌ای صدر قانون به این موضوع اشاره می‌کند که مهلت جمع‌آوري تجهيزات موجود دريافت از ماهواره از تاريخ تصويب اين قانون يك ماه است. بعد از انقضاي مهلت مذكور ‌استفاده‌كنندگان به مجازات‌هاي تصريح شده در اين قانون محكوم خواهند شد.

فعاليت شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان

در چند سال اخير شاهد افزايش تعداد شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان بوده‌ايم. سرمایه‌گذاری عظیم در این بخش و کمک کشورهای غربی به خصوص انگلیس و آمریکا جهت تخریب چهره ایران از منظر جامعه بین‌المللی و تضعیف روحیه انقلابی در ایران زمین در چند سال اخیر توسط شبکه‌های فوق به طور مستمر در حال پیگیری است. این مهم مقابله نهادهای متصدی عدالت کیفری با این قبیل فعالیت‌های تخریب‌جویانه‌ای را می‌طلبد.
مبارزه با شبکه‌های مبتذل
به طور کلی شبكه‌های ماهواره‌ای را با توجه به موضوع فعاليتشان می‌توان به دو دسته تقسيم كرد. اول شبكه‌هايي كه مبادرت به پخش برنامه‌هاي مبتذل مي‌كنند. نکته قابل ذکر در این زمینه آن است که هر چند ممكن است محل فعاليت بسياري از اين شبكه‌ها در خارج از كشور باشد، اما با توجه به اين‌كه پخش اين برنامه‌ها در ايران صورت مي‌گيرد، مي‌توان فعاليت‌های مجرمانه اين دسته از شبكه‌ها را تعقيب كرد. قوانین ما در زمینه نشر و پخش برنامه‌های مبتذل دارای احکامی است. براساس بند (ب) ماده 3 قانون نحوه مجازات اشخاصي كه در امور سمعي و بصري فعاليت‌هاي غيرمجاز می‌کند، مصوب سال 1386، عوامل توليد و توزیع آثار سمعی و بصری غیرمجاز و نمايش‌هاي مبتذل چنان‌چه از مصاديق افساد في‌الارض نباشند، در مرتبه اول به سه ماه تا يك سال حبس و يا دو ميليون ريال تا ده ميليون ريال جزاي نقدي و در مرتبه دوم به تحمل يك سال تا سه سال حبس و يا پنج ميليون ريال تا سي ميليون ريال جزاي نقدي و در صورت تكرار به سه تا 10 سال حبس و يا 10 ميليون ريال تا پنجاه ميليون ريال جزاي نقدي و ضبط تمامی تجهيزات مربوطه بنا به مراتب به عنوان تعزير محكوم مي‌شوند. بنا به مقررات قانونی آثار سمعي و بصري «مبتذل» به آثاري اطلاق مي‌‌شود كه داراي صحنه‌ها و صور قبيحه بوده و مضمون مخالف شريعت و اخلاق اسلامي را تبليغ ونتيجه‌گيري كند. ماده 10 قانون مربوط به امور سمعی و بصری غیرمجاز در مورد محکومیت فعالیت شبکه‌های ماهواره‌ای با برنامه‌های مبتذل بسیار پرکاربرد خواهد بود. این ماده اعلام کرده است که انتشار آثار مستهجن و مبتذل از طريق ارتباطات الكترونيكي و سايت‌هاي رایانه ای يا وسيله و تكنيك مشابه ديگر از مصاديق تكثير و انتشار محسوب و مرتكب حسب مورد به مجازات مقرر در اين قانون محكوم مي‌شود. در توضیح این مطلب باید اضافه کرد که انتشار آثار مبتذل از طریق ماهواره از جمله وسایل و تکنیک‌های مشابهی است که در انتهای ماده 10 آمده است.
تاسیس، عضویت و فعالیت شبکه ماهواره‌ای
دسته دوم از شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای، شبكه‌هايی هستند كه به توليد برنامه‌هاي ضدحكومتي مشغولند. در سال‌های اخیر بارها برخی از همکاران این شبکه‌ها به جرایم مختلف بازداشت شده‌اند. به این مناسبت سوالی به ذهن خطور می‌کند مبنی بر این‌که در اين رابطه تاسیس چنین شبکه‌هایی، فعالیت و عضویت افراد مختلف در آنها از لحاظ قانونی چه حکمی خواهد داشت؟ در پاسخ باید اشاره کرد که طبق ماده اول از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 هر کس با هر مرامی، دسته، جمعیت یا شعبه جمعیتی بیش از دو نفر در داخل یا خارج از کشور تحت هر اسم یا عنوانی تشکیل دهد یا ‌اداره کند که هدف آن بر هم زدن امنیت کشور باشد و محارب شناخته نشود، به حبس از دو تا 10 سال محکوم خواهد شد. فعالیت تبلیغی در این شبکه‌ها علیه نظام يا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو طبق این قانون قابل مجازات خواهد بود. در عین حال این افراد به جرم همکاری با دول خارجی متخاصم علیه نظام جمهوری اسلامی ایران به هر نحو قابل پیگرد هستند. در صورتی هم که این افراد به قصد تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به انتشار برنامه‌هایی با مفاد دروغین مبادرت کنند، براساس ماده 698 قانون مجازات اسلامی به جرم نشر اکاذیب قابل تعقیب قانونی هستند.

تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای
در چند سال اخیر افزایش تبلیغات کالاهای ایرانی در شبکه‌های ماهواره‌ای را شاهد بوده‌ایم. ماده 10 قانون ممنوعیت استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای اعلام داشته است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مجازند به تناسب مسئولیت‌های خود دستورالعمل‌هایی را برای تعیین آگهی‌های تبلیغاتی غیر‌مجاز تدوین و بنا بر حوزه صلاحیت خود راسا و به‌ طور جداگانه به ناشران، مطبوعات و بنگاه‌های تبلیغاتی و همچنین واحدهای داخلی و تابع خود ابلاغ کنند. براساس بخشنامه معاون اول وقت رییس‌جمهور اعلام کرد که «فعالیت‌های تمامی شبکه‌های تلویزیونی فارسی ‌زبان مستقر در خارج از کشور که در فضای کشور برنامه پخش می‌کنند، بر اساس قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران غیرمجاز است، بنابراین انجام هر نوع مصاحبه، ارسال خبر و...» سفارش آگهی به شبکه‌های یاد شده، ممنوع بوده و لازم است از انجام هرگونه اقدام در این زمینه خودداری شود.البته باید توجه داشت صرف تبلیغ در شبکه‌های فارسی زبان حتی غیرمجاز در صورتی که دارای نمایش‌های بصری مبتذل و غیرمجاز نباشد، فاقد اشکال قانونی است. البته اجرای قوانین مربوط به ماهواره به دلیل فراگیر شدن استفاده از این گیرنده‌ها با چالش‌هایی نیز روبه‌رو شده است به طوری که برخی حقوقدانان در مقام بیان مصداق قوانین متروک به قانون مبارزه با ماهواره اشاره می‌کنند. این وضع باعث شده که مجلس در چند نوبت موضوع اصلاح مقررات مربوط به ماهواره را در دستور کار قرار دهد. اما با وجود طرح چنین موضوعاتی در مجلس، هنوز مقررات مربوط به ماهواره تغییری پیدا نکرده است. در این میان، نیروی انتظامی نیز بر اجرای دقیق این قانون تاکید دارد و به جمع‌آوری دستگاه‌های دریافت امواج ماهواره که طبق قانون ممنوع می‌باشند اقدام می‌کند. باید منتظر ماند و دید مجلس و دولت یازدهم آیا وارد بحث چالش‌برانگیز ماهواره خواهد شد یا خیر؟

قانون ممنوعیت به کارگیری  تجهیزات دریافت  از ماهواره‌

مصوب بهمن  ماه  ۱۳۷۳

ماده  ۱ ـ به   موجب   این   قانون   ورود، توزیع و استفاده   از تجهیزات   دریافت   از ماهواره   جز در مواردی‌که   قانون   تعیین   کرده   است   ممنوع   می‌باشد.

ماده   2 ـ وزارت   کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی و یا نیروی   مقاومت بسیج دراسرع وقتن نسبت به جمع‌آوری  تجهیزات دریافت ازماهواره اقدام نماید.

ماده   ۳ ـ وزارت   کشور موظف   است   با هماهنگی   وزارت   اطلاعات   با وسایل   ممکن   نسبت   به‌جلوگیری   از ورود و توزیع   تجهیزاتی   که   صرفاً برای   دریافت   از ماهواره   مورد استفاده   قرار می‌گیرداقدام   نماید و ضمن   توقیف   وسایل   فوق  عاملین   آن   را با وسائل   توقیفی   به   مراجع   صالحه   قضایی‌معرفی   نماید. نحوه   هماهنگی   در آیین‌نامه   اجرایی   مشخص   خواهد شد..

ماده  ۴ ـ کلیه  دستگاههای  فرهنگی کشورموظفند اثرات مخرب استفاده  ازبرنامه‌های منحرف‌کننده‌را در جامعه   تبیین   نمایند.

ماده   ۵ ـ سازمان   صدا و سیما و وزارت   فرهنگ   و ارشاد اسلامی   (مؤسسه   رسانه‌های   تصویری‌)می‌توانند نسبت   به   ضبط   و پخش   آن   دسته   از برنامه‌های   ماهواره   که   مغایر با ارزشها و مبانی   فرهنگ‌اسلامی   و ملی   نباشد اقدام   نمایند.

ماده   ۶ ـ دستگاههای   صدا و سیما، پست   و تلگراف   و تلفن   و سازمانهای   وابسته   از شمول   این   قانون‌مستثنی   می‌باشند. 

تبصره   ـ صدا و سیمای   جمهوری   اسلامی   ایران   به   منظور واردات   فرستنده‌ها، تجهیزات   تولید وپخش   و لوازم   یدکی   متعلق   به   آنها، مواد اولیه   تولید فیلم   و سریال   از اخذ مجوز ورود و گواهی   عدم‌ساخت   وزارتخانه‌ها و سازمان‌های   دولتی   نظیر وزارتخانه‌های   پست   و تلگراف   و تلفن‌، صنایع   وبازرگانی   و گواهی   سازمان   انرژی   اتمی   و ثبت   سفارش   وزارت   بازرگانی   معاف   می‌باشد.

ماده   ۷ ـ دستگاهها و سازمانهایی   که   برای   انجام   وظایف   قانونی   خویش   لازم   است   از تجهیزات‌دریافت   از ماهواره   استفاده   نمایند باید مجوز لازم   را از وزارت   فرهنگ   و ارشاد اسلامی   با هماهنگی‌وزارتخانه‌های   اطلاعات   و پست   و تلگراف   و تلفن   کسب   نمایند.

ماده   ۸ ـ واردکنندگان‌، تولیدکنندگان   و توزیع‌کنندگان   تجهیزات   دریافت   از ماهواره   علاوه   بر ضبط   ومصادره   اموال   مکشوفه   توسط   دادگاهها به   مجازات   ده   تا یکصد میلیون   ریال   محکوم   می‌گردند.

ماده   ۹ ـ استفاده‌کنندگان   از تجهیزات   دریافت   از ماهواره   علاوه   بر ضبط   و مصادرة   اموال   مکشوفه   به‌مجازات   نقدی   از یک   میلیون   تا سه   میلیون   ریال   محکوم   می‌گردند.

ماده   ۱۰ ـ وزارت   فرهنگ   و ارشاد اسلامی   با همکاری   وزارت   پست   و تلگراف   و تلفن   و سازمان‌های‌ذیربط   موظفند با استفاده   از اهرمهای   حقوقی   و بین‌المللی   در جهت   حراست   از مرزهای   فرهنگی‌کشور و حفظ   کیان   خانواده   علیه   برنامه‌های   مخرب   و مبتذل   ماهواره   اقدام   لازم   را انجام   دهند.

تبصره   ـ نشر آگهیهای   تبلیغاتی   از طرق  مختلف   توسط   مطبوعات‌، صدا و سیما یا تبلیغات   شهری‌که   متضمن   جواز استفاده   از برنامه‌های   ماهواره   می‌باشد

.ماده   ۱۱ ـ دولت   موظف   است   ظرف   مدت   یک   ماه   از تاریخ   تصویب   این   قانون   آیین‌نامه   اجرایی   آن‌را تهیه   و تصویب   نماید.

قاسم نبویان

دانشجوی رشته ی مدیریت برنامه ریزی فرهنگی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: